Page 52 - 23Nisan HTML

1000 YIL ÖNCE BİR ÇADIRIN İÇİNDE...
1000 YIL ÖNCE BİR ÇADIRIN İÇİNDE... KIRILMA: IŞIĞIN YOLUNU DEĞİŞTİRMESİ
KIRILMA: IŞIĞIN YOLUNU DEĞİŞTİRMESİ

Bugün ışıkla ilgili birçok şeyi deneyerek İbn-i Heysem, ışığın doğrusal yayılması, Işık, bir ortamdan başka bir ortama Denizin kenarında, suyun içinde
ve gözlemleyerek öğreniyoruz. Ama yansıması ve kırılması gibi konuları geçtiğinde yön değiştirir. Bu olaya “kırılma” gördüğün taşlar ya da deniz kabukları da
bazı bilgiler, tam 1000 yıl önce, çölde araştırıp bu konularda deneysel çalışmalar denir. Örneğin, bir bardağa koyduğun kalem aslında bulundukları yerden biraz farklı
bir çadırın içinde yapılan deneylerle yaptı. Tüm bu bilgileri Kitab’ül-Menazır ya da pipet, sana kırılmış gibi görünür. Oysa yerde görünür. Çünkü ışık, suya girdiğinde
keşfedildi. Bu keşiflerin arkasındaki kişi, adlı eserinde topladı. Onun çalışmaları, kalem düzdür; sadece ışık, havadan suya yolunu değiştirir ve cisimleri kaymış gibi
meraklı ve dikkatli bir bilim insanı olan günümüzdeki optik biliminin temellerini geçerken yön değiştirmiştir ve gözlerimiz gösterir.
İbn-i Heysem‘dir. oluşturdu. bu değişikliği böyle algılar.
Bir gün çadırının kumaşına küçük bir Işık sadece dünyamızı değil, merak
delik açtı ve dışarıdaki görüntünün, duygumuzu da aydınlatır.

N
E
L
K
:
R
E
çadırın iç duvarına ters yansıdığını fark Eğer dikkatli bakarsan ışığın günlük R RENKLER: GİZLİ GÖKKUŞAĞI
etti. Bu basit ama etkileyici gözlem, hayattaki oyunlarını fark edebilirsin.
bugün “Camera Obscura” yani karanlık Güneş ışığı beyaz gibi görünse de aslında Newton Çarkı, renklerin birleşerek beyaz
oda olarak biliniyor. Heysem’in bu deneyle Işığın arkasında karanlık bir bölge oluşur. içinde birçok rengi barındırır. Bu renkler, ışık oluşturduğunu gösteren bir deneydir.
bulduğu bu fikir, zamanla geliştirilerek Gökyüzünde gerçekleşen Güneş ve Ay doğru koşullar oluştuğunda ortaya çıkar. Çarkın üzerine kırmızı, turuncu, sarı, yeşil,
fotoğraf makinelerinin temelini oluşturdu. tutulmaları da ışığın bu özelliğinin bir Yağmurdan sonra beliren gökkuşağı bunun mavi ve mor renkler dilimler hâlinde
sonucudur. en güzel örneğidir. Güneş ışığı, yağmur yerleştirilir. Çark hızla döndürüldüğünde
damlalarının içinden geçerken kırılır ve insan gözü renkleri ayrı ayrı algılayamaz,
içindeki gizli renkler birer birer ortaya çıkar. renklerin karışımı beyaz olarak görünür.
IŞIK DOĞRUSAL YAYILIR:
IŞIK DOĞRUSAL Y A YILIR:
GÖRÜNMEYEN IŞIK, GÖRÜNEN DÜNYA!
DÜMDÜZ BİR YOLCULUK GÖRÜNMEYEN IŞIK, GÖRÜNEN DÜNY A!
DÜMDÜZ BİR YOLCULUK

Işık, yolundan kıvırılmadan, sağa sola sapmadan Işık… Gözle göremediğimiz ama her şeyi görmemizi sağlayan gizemli bir güç. Güneş
düz bir çizgide ilerler. Bu özelliği sayesinde gölgeler doğduğunda karanlık dünyamız bir anda aydınlığa kavuşur. Elimize bir büyüteç aldığımızda
oluşur. Örneğin, elini duvara doğru tuttuğunda minicik ayrıntılar belirir. Teleskopla gökyüzüne baktığımızda uzak yıldızlar bile gözümüzün
arkasında beliren karanlık şekil, yani gölgen, aslında önüne gelir. Peki ama tüm bunlar nasıl olur?
ışığın engellenmiş hâlidir. Işık, eline çarpınca elinin Haydi gel, ışığın peşine düşelim ve onun yolculuğunu birlikte keşfedelim!
arkasına geçemez çünkü dümdüz ilerler.
Dünya ya da Ay, ışığın önüne geçtiğinde onun
arkasında karanlık bir bölge oluşur. Gökyüzünde Altan AYTAÇ
gerçekleşen Güneş ve Ay tutulmaları da ışığın bu
yolculuğunun bir sonucudur.

Y ANSIMA:
YANSIMA:

IŞIĞIN GERİ DÖNÜŞÜ
IŞIĞIN GERİ DÖNÜŞÜ

Işık, parlak ve düzgün bir yüzeye çarptığında geri döner. Bu olaya Meral ZENGİN
“yansıma” denir. Bu sayede aynaya baktığımızda kendimizi görebiliriz.
Aslında gördüğümüz şey, aynaya çarpan ışığın tekrar gözlerimize
ulaşmasıdır.
Yansıma sadece aynalarda olmaz. Bir su birikintisinin içine bakarken
gökyüzünü, bulutları hatta kendini görebilirsin. Çünkü su yüzeyi de ışığı
yansıtır. Metal bir kaşığın iç kısmına baktığında da aynı olayı görebilirsin.
48 49